Eilífðarvél mismununar og skulda?

Eftir Ingvar Örn Ingvarsson frá 2008.
Það skal tekið fram að greinin er birt með leyfi höfundar, en ekki MBL. 
enda litið svo á að þar sem myndin Zeitgeist: Addendum var sýnd á RÚV og er 
aðgengileg á vefnum, þá sé þetta ekki ritstuldur.

Ríkissjónvarpið sýndi í ágúst árið 2009 heimildarmyndina Tíðarandinn: Viðauki eða Zeitgeist: Addendum frá árinu 2008. Á Fésbókinni var stofnuð síða til að þrýsta á Ríkissjónvarpið um að taka myndina til sýninga og voru nánast fimm þúsund manns búnir að skrá sig á þá síðu þegar myndin var sýnd.

Markmið Venusar verkefnisins eru afar háleit og byggja á hráefnisgrundvölluðu hagkerfi. Hugsuðurinn á bakvið verkefnið er Jacque Fresco og er ósk hans að koma á samfélagi sem flestir myndu telja útópískt en hann grundvallar skoðanir sínar á því að stríð, glæpir og fátækt séu allt afleiðing nútíma hagkerfisins sem byggist á skorti og skuldum.

Markmið Venusar verkefnisins eru afar háleit og byggja á hráefnisgrundvölluðu hagkerfi. Hugsuðurinn á bakvið verkefnið er Jacque Fresco og er ósk hans að koma á samfélagi sem flestir myndu telja útópískt en hann grundvallar skoðanir sínar á því að stríð, glæpir og fátækt séu allt afleiðing nútíma hagkerfisins sem byggist á skorti og skuldum.

Heimildarmyndin er framhald af annari keimlíkri mynd frá árinu 2007 en báðar fjalla þær að miklu leyti um samsæriskenningar sem sumar hverjar eru áhugaverðar og aðrar reyfarakenndar. Það sem er þó áhugaverðast við Zeitgeist: Addendum er þó líklega sú fullyrðing að fjármagnsöfl heimsins sjái sér hag í því að steypa almenning í fjötra skulda og að í raun hafi verið búið til peningalegt kerfi sem sogi aðrar peningalegar eignir til sín. Slíkur málflutningur hlýtur að vekja athygli íslensks almennings sem nú lítur út fyrir að þurfi að opna pyngjur sínar til að greiða erlendum lánardrottnum.

Af hverju
Heimildarmyndin sem er verk eins manns, Peters Joseph, segir að skuldir séu leið til nútíma þrælahalds. Fólk steypi sér í skuldir og verði að vinna til þess að geta borgað af þeim. Í augum Josephs eru lánardrottnar nútíma þrælahaldarar. Þjóðfélagið geti aldrei verið skuldlaust þar sem peningar eru búnir til úr skuldum. Á þetta bætast vextir, sem í raun geta aldrei verið geiddir til baka. Þannig sjái bankar um að framleiða peninga og stýra kerfinu, sér til hagsbóta. Eftir bankahrunið vakti heimildarmyndin mikla athygli og margir horfðu á hana á Youtube enda var myndin og sérstaklega einn viðmælandi Peters Joseph, umtöluð á Íslandi. Viðmælandinn var John Perkins sem mætti í Silfur Egils þar sem hann varaði við aðkomu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á Íslandi. Því hefur verið haldið fram hér á landi að hrunið hafi einmitt verið afleiðing þess sem Perkins talaði um í Zeitgeist: Addendum, að Ísland hafi verið fórnarlamb efnahagslegra málaliða. Hin rafræna hjörð peningaaflanna lánaði Íslandi stórfé, vitandi að sá tími kæmi að ekki væri hægt að standa undir skuldinni. Þegar sá tími kæmi væri hægt að fá raunveruleg verðmæti í skiptum fyrir gjaldeyrinn sem útgefinn er af seðlabönkum og er í raun ekkert annað en skuldaviðurkenning í dag eftir að gullfóturinn var lagður af.

Nauðsyn brýtur lög
Í myndinni segir að þau vandamál sem heimurinn glími við verði ekki löguð nema hægt sé að græða á því. Það sé eðli þess hagkerfis sem við búum við í dag að allt verður að skila arði eða hagnaði. Bóluhagkerfi eins og það sem heimurinn sá á síðasta ári er dæmi um hagkerfi þar sem peningar eru búnir til úr engu nema skuldum. Í gegnum tíðina hafa penignar þó fyrst og fremst verið miðill til að flytja verðmæti og því innleysanlegir t.d. í gulli eða silfri. Hagkerfi gátu framan af ekki aukið peningamagn í umferð nema með því að auka við raunhagkerfið með aukinni framleiðslu. Ef prenta átti meiri peninga þurfti að auka við gullforðann. Í kerfinu í dag er bóluvöxturinn landlægur þar sem kerfið býr til peninga úr skuldum og hægt er að stofna nýjar skuldir nánast óheft eins og gefur auga leið.

Frjór Jacque Fresco er þrátt fyrir að vera 93 ára gamall í fullu fjöri og hefur hann unnið sleitulaust að því að vinna framtíðarsýn sinni fylgi frá því að hann fékk fyrsta einkaleyfið 1948. Ekki er þó víst að hugmyndafræði Fresco falli öllum í geð.

Frjór Jacque Fresco er þrátt fyrir að vera 93 ára gamall í fullu fjöri og hefur hann unnið sleitulaust að því að vinna framtíðarsýn sinni fylgi frá því að hann fékk fyrsta einkaleyfið 1948. Ekki er þó víst að hugmyndafræði Fresco falli öllum í geð.

Efnahagskerfið er að hrynja að sögn Josephs sem segir Bandaríkin ekki munu geta staðið í skilum af vaxtagreiðslum eftir aðeins tíu ár og standi því andspænis gjaldþroti með tilheyrandi alvarlegum afleiðingum fyrir restina af heimunum. Í áratugi hafi Bandaríkin flutt út sína eigin verðbólgu í krafti dollarans sem helsta greiðslumiðils heimsins. Þegar of erfitt reyndist að halda dollar innleysanlegum í gulli eða silfri hafi það fyrirkomulag einfaldlega verð lagt af í stað þess að draga saman seglin í bandaríska hagkerfinu. Bankahrunið, sem fólk hefur nú þegar orðið vitni að á Íslandi og lausafjárkrísan á heimsvísu eru byrjunin á þessu ferli að sögn Josephs. Verðbólga rís og ríkið dælir peningum í kefið því að eina leiðin til að halda bönkunum gangandi er að prenta meiri peninga og eina leiðin til að prenta peninga er með því að stofna til meiri skulda og verðbólgu. Það sé því aðeins tímaspursmál hvenær fólk átti sig á þessu og hreinlega hætti að fá lánað fé, vanskil fari þá að aukast og þá mun kerfið hrynja saman með látum segir Joseph. Einhverjum kann að þykja þessi lýsing minna á ferlið sem Íslendingar hafa farið í gegnum á síðustu árum sem endaði svo með hruninu í haust. Það ætti þó að vera enn meira áhyggjuefni, ef satt reynist að á heimsvísu hefur kerfið verið  við lýði í áratugi og hrunið ætti því að verað í réttu hlutfalli við það. Kerfið er svo varið af fólkinu sem ætti að stuðla að breytingunum á kerfinu.

Útópían spillir
Þetta er kannski einna áhugaverðast í Zeitgeist: Addendum með tilliti til þeirra sviptinga sem hafa orðið á Íslandi á síðustu mánuðum. Landsmenn hafa séð stjórnmála menn taka 180 gráðu snúning í þjóðþrifamálum til að verja ríkjandi kerfi. Jacque Fresco, einn viðmælanda  Peters Joseph, en hann er Íslandi kunnugur eftir heimsókn sína til landsins, segir reyndar einmitt í heimildarmyndinni að stjórnmálamenn séu kosnir á þing, ekki til að breyta hlutunum, heldur til að tryggja að allt haldist óbreytt. Karlinum, sem er 93 ára gamall róttæklingur með hugmyndir sem minna útópíu Karl Marx, virðist hafa ratast satt orð á munn þó auðvelt sé að efast um önnur áform hans. Fresco og maki hans Roxanne Meadows halda því fram að maðurinn hafi ekki eðli heldur læri ákveðna hegðun. Þannig læri maðurinn að vera gráðugur og fordómafullur í umhverfi þar sem skortur er skipulagður og viðvarandi.
Venusarverkefni Jacques

Hvað tefur?
Ísland er land þar sem tækifærin til að breyta hagkerfinu eru sennilega meiri en víðast hvar annarsstaðar. Hvað tefur stjórnvöld frá því að nýta t.d. metanframleiðslu á bíla í stað innflutts eldsneytis þegar t.d. ein hreinsistöð á sorphaugunum í Álfsnesi annar notkun 3000-4000 meðalstórra fólksbíla? Hvað með vetni og rafmagn? Hagsmunir ríkisins eru miklir af sölu eldsneytis enda skatttekjurnar himinháar, kannski of háar til að kerfið leyfi breytingar. Öðrum þræði er kallað eftir notkun á viðvarandi orkugjöfum, en á hinn bóginn er ríkið svo að segja háð skatttekjunum. Sagt er að nauðsyn brjóti lög og í því sambandi má einstaka sinnum heyra minnst á neyðarrétt þegar talað er um viðbrögð stjórnvalda við efnahagshruninu, en rauði þráðurinn í málflutningi Josephs er að róttækra úrræða sé þörf til að bylta kerfinu. Vestræn lönd sem orðið hafa fyrir barðinu á skuldaklafanum sem Joseph talar um væru tilvalin til að fara á undan með fordæmi þar sem nauðsyn brýtur lög, réttindi þjóðar yrðu sett ofar réttindum fjármagnseigenda. Í myndinni  hvetur Joseph einnig til þess að fólk byrji á sjálfu sér og láti efnishyggjuna lönd og leið.

Umdeild Zeitgeist: Addendum er skrifuð og leikstýrt af Peter Joseph en hann er afar gagnrýninn á ríkjandi hagkerfi en skoðanir hans hafa fengið nokkurn hljómgrunn á Íslandi eftir bankahrunið.

Umdeild Zeitgeist: Addendum er skrifuð og leikstýrt af Peter Joseph en hann er afar gagnrýninn á ríkjandi hagkerfi en skoðanir hans hafa fengið nokkurn hljómgrunn á Íslandi eftir bankahrunið.

Í hnotskurn má segja að Zeitgeist: Addendum sé að mörgu leyti keimlík öðrum myndum sem halda samsæriskenningum á lofti. Það er þó eitt meginatriði sem greinir mynd Peters Joseph frá öðru og það er að Joseph telur að það sé miklu frekar það kerfi sem við höfum búið við sem stjórni sem væri það lifandi. Flestar aðrar samsæriskenningar snúast um áhrifaríka hópa í heiminum, sem annaðhvort eru til – eins og Bilderbergshópurinn, eða ekki til – eins og Luminati-hópurinn úr bókum Dan Brown sem nú hafa verið kvikmyndaðar. Þannig sé hagkerfi heimsins stjórnað af kerfi sem mennirnir hafa búið til að sögn Josephs. Peter Joseph skipar sér í hóp með mönnum sem hingað til hafa predikað að hagkerfi heimsins geti ekki gengið upp en þar má finna menn eins og Peter Schiff sem varaði við efnahagshruninu árið 2008, Ron Paul öldungadeildar þingamnn sem hefur lengi þótt vera málsvari skynseminnar, hagfæðinginn Jóhannes Björn sem hefur haldið úti vefsíðunni www.vald.org og Max Keiser sem gerði sér ferð til Íslands árið 2007 þar sem hann spáði hruni íslensks efnahgs. Fyrir þá sem misstu af sýningu RÚV má benda á að Zeitgeist: Addendum er dreift á netinu og hana má finna í fullri lengd og í miklum gæðum, meðal annars á Youtube http://www.youtube.com/watch?v=EewGMBOB4Gg.

Comments are closed.